నన్ను దోచుకోని తాజ్ మహల్ – 2/3

ఈ ఐదు గంటల ప్రయాణంలో రాజు ఆసక్తికరమైన కబుర్లు చెప్పాడు. ముఖ్యంగా ట్యాక్సీవాళ్లు, రిక్షావాళ్లు నాబోటి టూరిస్టుల ముఖాలు చూడగానే వాళ్లదే ప్రాంతమో ఎలా పట్టేస్తారో సోదాహరణంగా వివరించాడు. ‘మీరు చాలా సంవత్సరాలనుండి ఇండియాలో ఉండటం లేదు సాబ్’ అని చెప్పాడు దానికి ఋజువుగా. ‘అదెలా కనుక్కున్నావు?’ అంటే ‘చాలా తేలిక సాబ్. ఎన్నారైలు చాలా సాఫ్ట్ గా కనిపిస్తారు. వాళ్లు నోరు తెరిచి మాట్లాడకపోయినా ఆ సంగతి పట్టేయొచ్చు’ అన్నాడు. ‘అబ్బో, మనవి అంత సాఫ్ట్ లుక్సా?’ అని ఆనందపడ్డాను కాసేపు.

సరే. మొత్తానికి బండి ఆగ్రా కోట దగ్గరాగింది. దాన్ని కూడా ఎర్ర కోట అనే పిలుస్తారని అప్పుడే తెలిసింది నాకు. మన గోల్కొండ కోట లాగా ఇదీ చాలావరకూ పడిపోయి ఉంటుందనుకున్నా కానీ నా అంచనా తప్పని లోపలికెళ్లాక తెలిసింది. నిర్వహణ బాగుంది. కోటలో కొంత భాగం పునర్నిర్మాణ పనుల వల్ల మూసి వేసి ఉంది. పదవీచ్యుతుడయ్యాక షాజహానుని ఖైదు చేసిన గది చూశాను. చరిత్ర పుస్తకాల్లో చదివినప్పుడు షాజహాన్నుంచిన జైలంటే ఇరుకుగా ఉండే చిన్న గది అనుకున్నా కానీ నిజానికదో సౌధం. పుస్తకాల్లో ‘షాజహాను జైలు పాలయ్యాడు’ అనేకన్నా ‘గృహ నిర్బంధానికి గురయ్యాడు’ అంటే సరిగా ఉండేదేమో.

‘గదిలోనుండి నా ముంతాజ్ మహల్ నాకు కనిపించే విధంగా ఏర్పాటు చెయ్యి’ అని షాజహాను కొడుకుని వేడుకున్నట్లు, ఔరంగజేబు అలాగే ప్రత్యేక ఏర్పాట్లు చేసినట్లు చదివినప్పుడు నా మనసు కరుణరసంతో పొంగి పొర్లేది. కానీ ఆయన్నుంచిన జైలనబడే సౌధాన్ని చూసినప్పుడు ‘హార్నీ. ఈ కవులు ఎంత బాగా డ్రమటైజ్ చేస్తారు ప్రతి విషయాన్నీ’ అనిపించింది. ఆయన ‘జైలు’ లో దాదాపు ప్రతి చోటినుండీ వద్దన్నా తాజ్ మహల్ కనిపిస్తుంది. ఇక ప్రత్యేక ఏర్పాట్లు చేయటానికేముంది?

యమునా నదికి ఇవతలి ఒడ్డున ఎర్ర కోట, అవతలి ఒడ్డున తాజ్ మహల్ ఉన్నాయి. మామూలుగానయితే కోట నుండి నుండి తాజ్ కాంప్లెక్స్ మొత్తం స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. అయితే ఆ రోజు బాగా మబ్బులు పట్టి ఉండటం, దానికి తోడు మంచు తెరలు కమ్మేసి ఉండటంతో తాజ్ లీలగా మాత్రమే కనిపించింది. ‘ఇదీ ఒకందుకు మంచిదేలే, మొదటి సారి తాజ్ ని ఇంతదూరం నుండి చూడటం కన్నా దగ్గరి నుండి చూస్తే వచ్చే అనుభూతి మరింత గొప్పగా ఉంటుంది’ అనుకున్నా.

ఎర్ర కోట లో మరీ ఎక్కువసేపు ఉండలేదు నేను. అప్పటికే సాయంత్రమవుతుండటంతో ‘తాజ్ మూసేస్తారు. త్వరగా వచ్చేయండి’ అన్న రాజు మాటలు గుర్తొచ్చి గంటలోపే కోట చూడటం ముగించేశా. అక్కడి నుండి మూడు కిమీ లోపే ఉంటుంది తాజ్. అయితే ఆగ్రా గొందుల్లోనుండి వెళ్లటానికి ఆ కాస్త దూరానికే అరగంట పట్టింది.

తాజ్ కి కిలోమీటరు ముందు నుండే మోటారు వాహనాలని నిలిపేస్తారు – వాటి కాలుష్యం వల్ల తాజ్ మసకబారిపోకుండానట. పార్కింగ్ స్థలంలో రాజు ఆగిపోయాడు, ‘మీరు వెళ్లండి సాబ్. నేనిక్కడే ఉంటా’ అని చెప్పి. నా బిచాణా (కెమేరా మూట, ట్రైపాడ్) అందుకుని కారు దిగగానే గుప్పున ముక్కులు బద్దలు కొట్టే దుర్వాసన! అది పక్కన పారుతున్న డ్రైనేజి వారి సమర్పణ. తాజ్ లాంటి ప్రపంచ ప్రసిద్ధ కట్టడాన్ని చూడటానికొచ్చినవారికి చందనపు అగరొత్తుల వాసనలు స్వాగతం పలుకుతాయని నేనేమీ ఆశపడలేదు కానీ మరీ ఇంత ఘోరంగా ఉంటుందనీ అనుకోలేదు.

అంతలో బిలబిలా పదిమంది రిక్షావాళ్లు చుట్టుముట్టారు. ఆ కిలోమీటరూ నడిచి వెళదామనుకున్నాను కానీ అప్పటికే ఆరు కావటంతో త్వరగా వెళ్లటానికి రిక్షా ఎక్కక తప్పలేదు. ఎక్కాక తెలిసింది నేనెంత తప్పు చేశానో.

రిక్షావాలా సగం దూరం తీసుకెళ్లి ఆగిపోయాడు. పక్కనున్న ప్రభుత్వ హ్యాండ్ లూమ్స్ ఎంపోరియం లోకెళ్లి ఏదన్నా కొనమని గోల మొదలెట్టాడు. వచ్చీ రాని హిందీలో ‘వచ్చేటప్పుడు కొంటాలే బాబూ. ముందు తాజ్ కి వెళ్లిరానీ’ అని ఎంత మొత్తుకున్నా వినలేదు. పైగా, ‘మీరు వెళ్లకపోతే నా రిక్షా లైసెన్స్ రద్దు చేస్తారు సాబ్’ అని దీనంగా మొహం పెట్టాడు. నేను షాపింగ్ చేయటానికీ అతని రిక్షా లైసెన్స్ కీ సంబంధమేమిటో నాకర్ధం కాలేదు. ఒక వంక సూర్యుడు దిగిపోయేలా ఉన్నాడు, మరోవంక మేఘాల వల్ల ఉన్న ఆ కాస్త వెలుతురు కూడా సరిగా లేదు. ఫొటోలు సరిగా రావేమో అని నా బాధ. ఆ షాపులోకెళితే వాళ్లెంత సేపు పట్టుకుంటారో, అప్పుడు ఉన్న వెలుతురు కూడా పోతుంది అని భయం. నానా తిప్పలూ పడి అదే విషయం రిక్షావాలాకి హిందీలో చెబితే ‘షాపు తలుపు దాకా వెళ్లి వచ్చేయండి. లోపలకి అవసరం లేదు’ అన్నాడు కన్సెషన్ ఇస్తూ.

చేసేది లేక రిక్షా దిగి ఎంపోరియం దాకా నడిచి గుమ్మం దగ్గరనుండి వెనక్కొచ్చా. అప్పుడు నాకెంత ఎంబర్రాస్మెంట్ కలిగుంటుందో ఊహించుకోండి. తీరా వెనక్కొచ్చాక అతను మళ్లీ పేచీ పెట్టాడు. ఎటూ షాపు తలుపుదాకా వెళ్లిన వాడిని లోపలికీ ఓ అడుగేస్తాననుకున్నాడేమో మరి, నేను సిగ్గు లేకుండా అక్కడినుండే వెనక్కొచ్చేసరికి అతనికి కోపమొచ్చింది. నేను లోపలికెళ్లొస్తే కానీ రిక్షా కదలదని మొండికేశాడు.

నా సహనం ఆవిరైపోయింది. ఇప్పటిదాకా వృధా అయిన సమయం చాలు, నడిచి వెళితే ఇప్పటికే తాజ్ కి వెళ్లిపోయుండేవాడిని అనుకుంటూ అతనికివ్వాల్సిన డబ్బు అతని చేతిలో పెట్టి మిగిలిన సగం దూరమూ నడిచే వెళ్లాను. ‘హమ్మయ్య. వచ్చేశాను. ఇక లోపలికెళ్లటమే’ అనుకోబోతుండగా ఎదురుగా పెద్ద లైను కనబడింది. తాజ్ కాంప్లెక్స్ లోపలికెళ్లటానికి సెక్యూరిటీ చెకప్ కోసం వేచి ఉన్నవాళ్ల లైనది. నేనూ ఓ టికెట్ తెచ్చుకుని లైను చివర్లో నిలబడ్డాను. వానపాములాగా కదులుతుందది. నేను లోపలికెళ్లేసరికి పూర్తిగా చీకటిపడేటట్లుంది.

నిక్కుతూ నీలుగుతూ లైనుతో పాటు సాగి ఎట్టకేలకు సెక్యూరిటీ పాయింట్ దగ్గరకొచ్చాను, నా బిచాణాని ఈడ్చుకుంటూ. మెటల్ డిటెక్టర్ టెస్టు పాసై ముందుకెళ్లాను. ఇక్కడ బ్యాగులు, పర్సులు వగైరా చెక్ చేస్తున్నారు. అదీ అయిపోతే ఇక లోపలికెళటమే. ఇక్కడ తెలిసింది నాకో బ్రహ్మాండమైన రహస్యం – క్యాలిఫోర్నియా డ్రైవింగ్ లైసెన్స్ ఉంటే అమెరికా పౌరసత్వం ఉన్నట్లే అని! (చదువరీ, ఈ సంగతి ఏళ్ల తరబడి గ్రీన్ కార్డుల కోసం పడిగాపులు పడుతున్న భారతీయ సోదర సోదరీమణులకు చెప్పి బోలెడు పుణ్యం మూటగట్టుకొమ్ము)

సెక్యూరిటీ ఆఫీసర్ – కాస్త చాదస్తపు ముసలాయన లాగున్నాడు – నా పర్సు తీసి చూయించమన్నాడు. చూపించాను. తిరిగి నాకిచ్చేయబోతూ ఉండగా ఆయన దృష్టి నా డ్రైవింగ్ లైసెన్స్ మీద పడింది. క్యాలిఫోర్నియా లైసెన్సది. ఇక చూడండి ఆయన వీరంగం. ‘నువ్వు అమెరికన్ సిటిజెన్ వి. ఎంచక్కా ఇరవై రూపాయలెట్టి ఎంట్రన్స్ టికెట్ కొని లోపలకి దూరిపోతావేం? ఠాట్, కుదర్దంటే కుదర్దు. వెనక్కెళ్లి ఐదొందల రూపాయలెట్టి ఫారినర్లకిచ్చే టికెట్ కొనుక్కుని మళ్లీ లైన్ చివరాకర్న నిలబడు ఫో’ అని హూంకరించాడు అందరికీ వినపడేలా. లైన్లో వెనకున్నోళ్లెవరో పళ్లు బయటపెట్టినట్లనిపించింది. ఆ రోజుకి రెండో ఎంబర్రాసింగ్ మూమెంట్ ఇది.

లేని ఓపిక తెచ్చుకుని ‘నేను భారతీయుడేనండీ బాబూ. నా మొహం చూస్తే తెలీటంలా? క్యాలిఫోర్నియా లైసెన్స్ ఉన్నంత మాత్రాన అమెరికన్ పౌరుడినెలా అయిపోతాను?’ అని ఆంగ్లంలో లా పాయింటు తీశాను – ఇంగ్లీషు మాట్లాడితే ఆయన కాస్త తగ్గుతాడేమోనని. నా ఇంగ్లీషు ఆయనకి కాస్త కూడా అర్ధమయినట్లు లేదు. ‘హిందీ మే బోల్’ అని గద్దించాడు కోపంగా మొహం పెట్టి.

‘చచ్చాం. ఇప్పుడు హిందీలో ఇంత పెద్ద వాక్యం ఎలా అఘోరించాలి నేను?’ అనుకున్నాను. కానీ తప్పదుగా. రెండు నిమిషాలపాటు తిప్పలు పడి పది హైఁలు, పాతిక హుఁలతో ఎలాగో దాన్ని హిందీలోకి తర్జుమా చేసి చెప్పాను. ‘ఐతే నీ పాస్ పోర్టు చూపించు మరి’ అన్నాడాయన ‘చూశారా నా తెలివి’ అన్నట్లు తోటి ఆఫీసర్లకేసి ఓరచూపులు చూస్తూ.

‘మళ్లీ చచ్చాం. మనదేశంలో తిరగటానికి మనకి పాస్ పోర్ట్ ఎందుకు,  ఎక్కడన్నా పోయిందంటే తలనొప్పవుతుందని ఇంట్లోనే భద్రంగా పెట్టొచ్చా. ఇప్పుడెలా? నా దేశంలోనే నా పౌరసత్వాన్ని ఋజువు చేసుకోవాల్సిన ఖర్మ పట్టటమేమిటి’ అనుకుంటూ ముఖం వేలాడేశాను. ఈ భావాలన్నీ మళ్లీ హిందీలోకి తర్జుమా చేయటం మొదలెడితే తెల్లారిపోయేటట్లుంది. గొడవ ఆపేసి ఆయన చెప్పినట్లు ఐదొందల రూపాయల టికెట్ తెచ్చుకుందామంటే మళ్లీ లైన్ చివరినుండీ మొదలు పెట్టాలి. అప్పుడు నిజంగానే తెల్లారిపోతుంది. ‘అసలు భారతీయులకి ఇరవై రూపాయలు, విదేశీయులకి ఐదొందల రూపాయలేమిటి? అతిధి దేవోభవ అని గప్పాలు కొట్టుకుంటూ విదేశీయులని ప్రభుత్వమే దోపిడీ చేయటమేమిటి’ అనుకున్నాను.

నా ముఖాన్ని చదివినట్లున్నాడు పక్కనున్న కుర్ర ఆఫీసరొకతను. ‘నే చూసుకుంటా ఇతని సంగతి’ అని ఆ పెద్దాయన్ని పక్కకి పంపించి నా దగ్గరికొచ్చాడు. ‘ఆయనంతేలెండి. మీరెళ్లండి త్వరగా. మళ్లీ ఆయనొచ్చేస్తాడు’ అంటూ లోపలకి దారి చూపించాడు. పెద్దాయన చూడకుండా కుర్రాఫీసరు కవర్ చేస్తుండగా బతుకుజీవుడా అనుకుంటూ నా ముల్లెతో సహా పిల్లిలా లోపలకు జారుకున్నాను. ఎడమ వైపు తలతిప్పితే తాజ్ కనిపిస్తుందనుకుంటా; అందరూ అటే వెళుతున్నారు. నేనూ అటు తిరగబోయాను. ఇంతలో ఓ ఫొటోగ్రాఫర్ తగులుకున్నాడు నన్ను – మరో ఎంబర్రాసింగ్ మూమెంట్ కి తెర తీస్తూ.

(సశేషం)

ఫొటోలు (కనిపించే క్రమంలో)
1. ఆగ్రా ఎర్ర కోటలో ఓ కుఢ్య విలాసం
2. ఆగ్రా కోటపైనుండి తాజ్ వీక్షణం – పొగమంచులో
3. ఆగ్రా కోట సందర్శకులు
4. ఆగ్రాలో ఓ వీధి దుకాణం
5. తాజ్ మహల్ ప్రవేశ ద్వారం