యమాతారాజభానస

పరవస్తు చిన్నయసూరి గురించి మాట్లాడుతూ చిన్నప్పుడు మా నాన్న ఓ సంగతి చెప్పారు. మహా పండితుడైనప్పటికీ, ఆయన బ్రాహ్మడు కాకపోవటం వల్ల శాస్త్రి అనే విశేషణం ఇవ్వకుండా సూరి తో సరిపెట్టారట. ‘మరి పరవస్తు అనేది ఆయన ఇంటిపేరా’ అనడిగితే ‘కాదురా. సంస్కృత పంచచంత్రాన్ని కాపీ కొట్టి తెలుగులో నీతిచంద్రిక రాశాడని పర వస్తు చిన్నయ సూరి అంటారు’ అని ముక్తాయించారు. తెలుగు పంతుళ్లపై జోకులేసే సంప్రదాయం చిన్నయసూరి తరం నుండీ ఉందన్నమాట!

నేను బ్లాగుల్లో రాతలు మొదలెట్టి రెండు నెలలయింది. తెలుగు మీద నాకింత పిచ్చెందుకబ్బా అని మొన్నోసారాలోచిస్తే హైస్కూలునుండి ఎమ్.ఫిల్ దాకా నాకెదురయిన తెలుగు మాస్టార్లు గుర్తొచ్చారు. వీళ్లలో కొందరు నాకు పాఠాలు చెప్పిన వాళ్లు, కొందరు కాదు. వాళ్లని ఇతర మాస్టార్లు చూసే చిన్నచూపూ, విద్యార్ధుల్లో వాళ్లమీద చెలామణిలో ఉండే జోకులు కూడా గుర్తొచ్చాయి. ఎందుకోగానీ తెలుగు టీచర్లంటే పిల్లలెవరూ భయపడేవారు కాదు. చిన్నయసూరి వారసత్వం కొనసాగిస్తూ, వీళ్లంతా చిత్ర విచిత్రమైన మారుపేర్లతో తరించిపోతుండేవారు.

హైస్కూల్లో ముగ్గురు ముత్యాల్లాంటి తెలుగు టీచర్లుండేవారు మాకు. గమ్మత్తేమిటంటే, ముగ్గురి పేర్లూ ఎస్.వెంకటేశ్వర్లు! ఒకాయన సాగి వెంకటేశ్వర్లు, మరొకాయన సూరాబత్తుల వెంకటేశ్వర్లు, ఇంకొకాయన శిష్ట్లా వెంకటేశ్వర్లు. ఎవరెవరో గుర్తుపట్టటానికో ఏమో, వీళ్ల ముగ్గురికీ మూడు మారు పేర్లుండేవి. శిష్ట్లా గారు చక్కగా పంచె కట్టుకుని, కండువా వేసుకుని ముఖాన ఇంత విభూతి పూసుకుని మరీ వచ్చేవారు. దాంతో ఆయన్ని ‘గోచోడు’ అనే వాళ్లు పిలగాళ్లు. సూరాబత్తుల వారి నిక్‌నేమ్ చాలా వెరైటీగా ఉండేది: లంగడ బాబాయి. అంటే ఏంటని అడగొద్దు – నాకూ దెల్దు (ఆయనేసుకునే బెల్‌బాటం పాంటుకీ, ఆ పేరుకీ బాదరాయణ సంబంధమేదో ఉండుండొచ్చని అప్పట్లో అభిజ్ఞవర్గాల భోగట్టా). ఇక సాగి వెంకటేశ్వర్లు గారిని కాస్త గౌరవంగా ‘సాగోడు’ అనే వాళ్లు.  ఇంటి పేరునే నిక్‌నేమ్‌గా పొందటం  గౌరవప్రదమే కదా  – మిగతా ఇద్దరితో పోలిస్తే.

వీరిలో సాగి వెంకటేశ్వర్లు గారు నాకు ఆరు నుండి పదో తరగతి దాకా పాఠాలు చెప్పినాయన. నేను ఈమాత్రం తెలుగు మాట్లాడ/రాయ గలుగుతున్నానంటే దానికి ఆయనేసిన పునాదులే కారణం. ఒక్కో పద్యం రాగయుక్తంగా పాడి మరీ ప్రతిపదార్ధాలు వివరిస్తుంటే ‘ఓస్.. తెలుగింత వీజీయా’ అనిపించేది. ఆయనప్పుడు నేర్పిన ఛందస్సు వాడకపోయినా నాకిప్పటికీ గుర్తుంది.

ఛందస్సంటే గుర్తొచ్చింది. ఉత్పలమాలకి భరనభభరవ, చంపకమాలకి నజభజజజర అని తేలిగ్గానే గుర్తుండేవి కానీ, మత్తేభం, శార్దూలం విషయంలో నాకో పెద్ద కన్‌ఫ్యూజనుండేది. దేనికి మసజసతతగనో, దేనికి సభరనమయవనో ఎంతకీ గుర్తుండేది కాదు. ఆ సమస్య తీర్చింది స్వయానా వేటూరి సుందర్రామ్మూర్తి! గీతాంజలి  సినిమాలో ‘నందికొండ వాగుల్లోన’ అనే పాటలో ఓ చోట ‘ఓ బాలా మసజసతతగ శార్దూలా’ అనొస్తుంది. పాఠాలు గుర్తున్నా లేకపోయినా పాటలు మాత్రం జీవితాంతం గుర్తుంటాయికదా. దెబ్బతో నా మత్తేభం-శార్దూలం గొడవొదిలిపోయింది (అంచాత, పియమైన పెజలారా, లొల్లాయి పాటలన్జెప్పి సిల్మా పాటల్ని తీసిపారెయ్యమాకండ్రి. ఏటి పెయోజనాలు ఆటికుంటై).

ఎనిమిదో తరగతిలో అనుకుంటా, ఓ సారి సాగి మేస్టారు చినకత్తి రామారావు అనబడే నా సహోధ్యాయిని లేపి ‘అష్ట దిగ్గజాల పేర్లు చెప్పు నాయనా’ అన్నారు ఆప్యాయంగా. పేర్లో ఉన్న పదును చదువులో లేని మావాడు అష్టకష్టాలు పడి ఏడేనుగులపేర్లప్పజెప్పగలిగాడు గానీ, బుర్రెంత బద్దలుకొట్టుకున్నా అష్టమ గజమేదో తట్టలేదు. ఇంతలో పక్కనున్న తుంటరెవడో గోణిగాడా నామం. మావాడేమో ముందూ వెనకా ఆలోచించుకోకుండా మాస్టారికి అందించేశాడు: ‘ఆచార్య ఆత్రేయ’ అంటూ. అంతే, క్లాసు గొల్లుమంది; వాడి చెంప ఛెళ్లుమంది.

హైస్కూల్లో సాగి వెంకటేశ్వర్లుగారి పుణ్యాన తెలుగు మీద ఏర్పడ్డ ఆసక్తితో, ఇంటర్మీడియెట్లో నా స్నేహితుల్లో చాలామంది తేలిగ్గా మార్కులొస్తాయని హిందీనో, సంస్కృతమో రెండో భాషగా తీసుకున్నా నేను మాత్రం తెలుగే ఎంచుకున్నాను. అక్కడ మా మేస్టారు కొక్కెర కోటయ్యగారు.

కోటయ్యగారు మరీ పండితుడేమీ కాదు. ఆయన పాఠాలు చెప్పే విధానం సోసోగా ఉండేది. అయినా హైస్కూల్లో పడ్డ గట్టి పునాది వల్లా, ఇంటర్లో కొత్తగా నేర్చుకోవలసిన తెలుగ్రామరేమీ లేకపోవటం వల్లా మంచి మార్కులే వచ్చేవి. అది పెద్ద విశేషమేమీ కాదు. అసలు విశేషం, ఇంటర్ రెండో ఏడాదిలో ఉండగా మేం కనుక్కున్న రహస్యం. అదేమంటే, కొక్కెర కోటయ్యగారుగా మేమింతకాలం అనుకుంటున్నది ఆయన నిక్‌నేమ్ మాత్రమే! ఆయన అసలు పేరు గాంధీ. వారు పాఠాలు చెబుతుంటే కోడి కొక్కిరించినట్లుగా ఉంటుందని క్రియేటివ్ బుర్రలుగల మా సీనియర్లాయనకిచ్చిన టైటిల్ ‘కొక్కెర కోటయ్య’.

డిగ్రీలోకొచ్చాక మళ్లీ రెండో భాషగా తెలుగే ఎంచుకున్నా. ఇక్కడ ఇద్దరు మేస్టార్లు. ఒకాయన పేరు నాకు గుర్తు లేదు కానీ ఆయన నిక్‌నేమ్ బహు రొమాంటిక్ గా ఉంటుంది. ప్రబంధాల స్పెషలిస్ట్ ఈయన. అవసరాన్ని మించిన శృంగార వర్ణనలు చేస్తాడని పూర్వ విద్యార్ధులు ఆయనకి ప్రసాదించిన బిరుదం: సెక్స్‌బాంబ్.  రెండో మేస్టారి పేరు రవీంద్ర బాస్. నేనెరిగిన తెలుగు మాస్టార్లలో మారుపేర్లు పెట్టించుకోనిది ఈయనొక్కడే. పాత తరం తెలుగు మేస్టార్లలా కాకుండా ఆధునికంగా కనిపిస్తూ విద్యార్ధులతో కలిసిపోవటంవల్ల కాబోలు, ఈయనకి మాలో మంచి గౌరవముండేది. తెలుగులో మంచి పండితుడే కానీ, ఆగ్రహమొస్తే మాత్రం ఆంగ్లంలో దంచిపారేసేవాడు. అదేమంటే, ‘ఎంతైనా ఇంగ్లీషు ఇంగ్లీషేనోయ్. తెలుగులో తిడితే ఎవడు పట్టించుకుంటాడు? అదే ఇంగ్లీషులో ఓ కేకేస్తే చాలు, కిక్కురుమనకుండా కూర్చుంటారు కుర్రకుంకలు’ అనేవాడు చిద్విలాసంగా.

ఇక మద్రాసు లయోలా కళాశాలలో పిజి, దాన్తర్వాత రిసెర్చ్ చేసినప్పుడు తెలుగుతో అవసరం లేకుండాపోయింది. అయితే ఆ కాలేజీలోనూ తెలుగు డిపార్టుమెంటుండేది. అందులో ఏక్ నిరంజన్‌లా ఒకే ఒక్కడుండేవాడు – ఆయనే హెడ్డు, ఆయనే స్టాఫ్. కాకతాళీయంగా ఆయన పేరు ఎస్.వెంకటేశ్వరరావు. ఆయనతో నాకు పెద్దగా పరిచయం లేదు. ఆయన మారుపేర్ల గురించీ తెలీదు. ఏదో ఒకటి ఉండే ఉంటుంది. లేకపోతే వింతే.